Η ορθολογική λίπανση της τομάτας αποτελεί μια από τις σημαντικότερες καλλιεργητικές φροντίδες από μέρους των παραγωγών για την ανάπτυξη των φυτών, την ποιοτική και ποσοτική βελτίωση των αποδόσεων τους, καθώς και για τη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους.
Άζωτο: Αυξάνει τη βλάστηση, το ύψος των φυτών, καθώς και τον αριθμό των ανθέων και καρπών και αυξάνει την απόδοση της καλλιέργειας της τομάτας.
Φώσφορος: Επιταχύνει την αύξηση του ριζικού συστήματος και το φούσκωμα των καρπών (αύξηση μεγέθους).
Κάλιο: Αυξάνει την ολική οξύτητα του χυμού και τα σάκχαρα των καρπών, μειώνει το ποσοστό των καρπών με ανομοιόμορφο χρωματισμό και ενισχύει το σχήμα και τη συνεκτικότητα τους.
Ασβέστιο: Μη επαρκής περιεκτικότητα των φυτών σε ασβέστιο έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζεται η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών, καθώς και να μειώνεται το ύψος τους και ο αριθμός των φύλλων. Επιπλέον έλλειψη ασβεστίου προκαλεί ποιοτική υποβάθμιση των καρπών, λόγω της εμφάνισης της ξηρής σήψης της κορυφής.
Εποχή εφαρμογής / Συνιστώμενες δοσολογίες: Το άζωτο χορηγείται από την αρχή της ανάπτυξης του φυλλώματος και μέχρι την ανθοφορία. Στις περισσότερες περιπτώσεις μισή ή το 60% της συνολικής ποσότητας του αζώτου (Ν) τοποθετείται σε βασική μορφή, 20 ημέρες πριν την εγκατάσταση της φυτείας και το υπόλοιπο επιφανειακά. Μεγαλύτερες ανάγκες φωσφόρου (Ρ) έχουν τα φυτά στο πρώτο στάδιο της ανάπτυξής τους. Το 50 - 60% της συνολικής ποσότητας χορηγείται με τη βασική λίπανση και το υπόλοιπο με την επιφανειακή. Η τομάτα είναι καλιόφιλο φυτό. Μαζί με το άζωτο (Ν) είναι το στοιχείο που χορηγείται στις μεγαλύτερες ποσότητες κατά τη διάρκεια του βιολογικού της κύκλου. Οι εφαρμογές του καλίου, εκτός από τη βασική λίπανση, ξεκινούν με μικρές ποσότητες στην καρπόδεση, οι οποίες αυξάνουν όσο ο καρπός προχωρά προς την ωρίμανση. Η ορθή αναλογία αζώτου και καλίου στην τομάτα βελτιώνει τη γεύση των καρπών. Έλλειψη του καλίου (Κ) δημιουργεί καρπούς υδαρείς, κούφιους με κακή γεύση και μικρή αντοχή.
Ο ΣΠΕΛ συνιστά ο καθορισμός του πλάνου λίπανσης της καλλιέργειας της τομάτας να βασίζεται στα αποτελέσματα της εδαφολογικής ανάλυσης και φυλλοδιαγνωστικής για την επίτευξη υψηλής ποιοτικής παραγωγής.
Διάγραμμα: Ρυθμός πρόσληψης θρεπτικών στην τομάτα
H ποσότητα και το είδος των θρεπτικών στοιχείων που απαιτείται να προστεθούν μέσω της λίπανσης σε μια καλλιέργεια καθορίζονται από την επιδιωκόμενη απόδοση σε συνδυασμό με την επιθυμητή ποιότητα και χρήση του παραγόμενου προϊόντος, καθώς και τις εδαφικές ιδιότητες και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή καλλιέργειας.
Ο βέλτιστος χρόνος εφαρμογής της Λίπανσης, ώστε τα θρεπτικά στοιχεία να είναι διαθέσιμα για να καλύψουν τις ανάγκες της καλλιέργειας σε όλα τα στάδια ανάπτυξής της, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα επιτυχίας της παραγωγικής διαδικασίας. Παράλληλα, η προσθήκη της κατάλληλης ποσότητας λιπάσματος και των απαραίτητων θρεπτικών στοιχείων τόσο στα αρχικά στάδια της καλλιέργειας όσο και κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής των φυτών, εξασφαλίζει αυξημένη παραγωγή ποιοτικών προϊόντων.
Ο προσδιορισμός των εδαφικών ιδιοτήτων και των διαθέσιμων θρεπτικών στοιχείων και η γνώσης της θρεπτικής κατάστασης των καλλιεργειών συνιστούν πολύτιμα εργαλεία για τον παραγωγό για να επιτευχθούν οι στόχοι του, δηλαδή μεγάλη παραγωγή και υψηλή ποιότητα. Για το λόγο αυτό συνίσταται πριν τη λίπανση να πραγματοποιείται εδαφολογική ανάλυση και όπου απαιτείται φυλλοδιαγνωστική ανάλυση, ώστε να προσδιορίζονται τα διαθέσιμα θρεπτικά στοιχεία και να προγραμματίζεται με ακρίβεια το σχέδιο ορθολογικής λίπανσης.
Ο ΣΠΕΛ επεξεργάζεται στοιχεία από διεθνείς έρευνες, αποτελέσματα από πολυετή πειράματα και βέλτιστες καλλιεργητικές πρακτικές και παρέχει συγκεκριμένες οδηγίες ανά καλλιέργεια για την εφαρμογή της ορθολογικής λίπανσης στη χώρα και το ρόλο των θρεπτικών στην παραγωγή προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΠΕΛ, στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική μείωση της χρήσης λιπασμάτων. Η συστηματική αυτή μείωση επιφέρει πλήθος αρνητικών επιπτώσεων τόσο στην παραγωγή όσο και στη γονιμότητα των εδαφών μας. Συγκεκριμένα, επηρεάζει τη μείωση της παραγωγής, υποβαθμίζει την ποιότητα των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων, με αποτέλεσμα τη μη επίτευξη του μέγιστου δυναμικού παραγωγής. Η ορθολογική λίπανση διασφαλίζει την υψηλή παραγωγικότητα των εδαφικών πόρων, την εξασφάλιση υψηλών και ποιοτικών αποδόσεων των καλλιεργειών και κατ’ επέκταση την παραγωγή προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας. Συνεπώς τα παραγόμενα αγροτικά προϊόντα με την ορθολογική λίπανση καθίστανται ανταγωνιστικά στην ευρωπαϊκή και στη διεθνή αγορά, αυξάνοντας σε σημαντικό βαθμό τις δυνατότητες εξαγωγών και ταυτόχρονα αποδίδοντας καλύτερη τιμή στον Έλληνα Παραγωγό, εξασφαλίζοντάς του ικανοποιητικό εισόδημα.
Bιβλιογραφία
Al-Moshileh A. M, M. A. Errebhi and H.A. Obiadalla-Ali, 2017, Effect of potassium fertilization on tomato and cucumber plants under greenhouse conditions, Bioscience Research, 14, pp 68-74.
Huett D. O., 1986, Response to nitrogen and potassium of tomatoes grown in sand culture, Australian Journal of Experimental Agriculture 26, pp 133-138.
Johnson E.W. and D.A.G. Jones, 1979, The Effect of Nitrogen and Potassium on Tomato quality, Symposium on Quality of Vegetables, Acta Horticulturae (ISHS), 93, pp 347-360.
Sainju Upendra M., Ramdane Dris and Bharat Singh, 2003, Mineral nutrition of tomato.
Winsor G.W., 1973, Nutrition, In: The U.K. Tomato Manual, Grower Books, London.
Huett D. O., 1986, Response to nitrogen and potassium of tomatoes grown in sand culture, Australian Journal of Experimental Agriculture 26, pp 133-138.
Johnson E.W. and D.A.G. Jones, 1979, The Effect of Nitrogen and Potassium on Tomato quality, Symposium on Quality of Vegetables, Acta Horticulturae (ISHS), 93, pp 347-360.
Sainju Upendra M., Ramdane Dris and Bharat Singh, 2003, Mineral nutrition of tomato.
Winsor G.W., 1973, Nutrition, In: The U.K. Tomato Manual, Grower Books, London.
ΣΠΕΛ
Δρ. Γιαννακοπούλου Φωτεινή, Γεν. Διευθύντρια ΣΠΕΛ
Συνεργάτες: Αγάπη- Γεωργία Κατσουλιέρη και η Σπυριδούλα Χαβαλίνα