Στο σιτάρι η ορθή εφαρμογή της λίπανσης οδηγεί σε αύξηση των αποδόσεων.
Αντίστοιχα, επιστημονικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι η περιεκτικότατα του σιταριού σε πρωτεΐνη, εξαρτάται από την επάρκεια των θρεπτικών στοιχείων του εδάφους και αυξάνεται σημαντικά όταν ακολουθούνται προγράμματα ορθολογικής λίπανσης.
Σύμφωνα με μελέτη του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Θρέψης Φυτών, η σχέση μεταξύ της αναμενόμενης παραγωγής κόκκων στο σιτάρι και της περιεκτικότητάς του σε πρωτεΐνη συνδέεται με την επάρκεια και την υψηλότερη παροχή αζώτου (Διάγραμμα 1).
Διάγραμμα 1: Ανταπόκριση της παραγωγής και της περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη των κόκκων σιταριού στην προσθήκη Αζώτου
Το σιτάρι έχει υψηλές απαιτήσεις σε Ν και Κ, ενώ για τη βέλτιστη ανάπτυξή του χρειάζεται ικανοποιητικές ποσότητες P, Ca, S και Mg.
Άζωτο: Απαραίτητο θρεπτικό στοιχείο για το σιτηρά, εξασφαλίζοντας τόσο την επίτευξη υψηλών αποδόσεων (οι οποίες αποδίδονται στην αύξηση των στάχεων ανά μονάδα επιφανείας, του αριθμού των κόκκων ανά στάχυ και του ειδικού βάρους των κόκκων), όσο και την αυξημένη περιεκτικότητα των κόκκων σε πρωτεΐνη, που αποτελεί δείκτη υψηλής ποιότητας.
Η επάρκεια και διαθεσιμότητα του αζώτου στα σιτηρά είναι αναγκαία:
• Από τη σπορά έως την έναρξη του αδελφώματος
• Στο στάδιο του αδελφώματος
• Στο στάδιο του καλαμώματος
• Στο στάδιο του ξεσταχυάσματος
Η επάρκεια και διαθεσιμότητα του αζώτου στα σιτηρά είναι αναγκαία:
• Από τη σπορά έως την έναρξη του αδελφώματος
• Στο στάδιο του αδελφώματος
• Στο στάδιο του καλαμώματος
• Στο στάδιο του ξεσταχυάσματος
Φώσφορος: Επηρεάζει καθοριστικά την ευρωστία των φυτών, την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και την καλή κατανομή του στο έδαφος και την αύξηση της αντοχής των φυτών στις χαμηλές θερμοκρασίες και στο πλάγιασμα.
Κάλιο: Συμμετέχει στη μεταφορά των προϊόντων φωτοσύνθεσης και στην αύξηση της αντοχής των φυτών σε βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες.
Εποχή εφαρμογής / Συνιστώμενες δοσολογίες: Στο σιτάρι η λίπανση γίνεται συνήθως το φθινόπωρο κατά τη σπορά (βασική λίπανση) και την άνοιξη την περίοδο που παρατηρείται μέγιστη ανάγκη της καλλιέργειας (επιφανειακή λίπανση) (Διάγραμμα 2). Επιπλέον πέρα από την αύξηση της παραγωγής στο σκληρό σιτάρι η χορήγηση της επιφανειακής λίπανσης σε δυο δόσεις παίζει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας του σπόρου.
Ενδεικτικά συνιστάται στο σιτάρι λίπανση 16-18 μονάδων Ν για αποδόσεις μεγαλύτερες από 500 κιλά ανά στρέμμα, 6-8 μονάδων Ρ και 6-8 μονάδων Κ (σε περίπτωση έλλειψης).
Διάγραμμα 2: Πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων από το σιτάρι κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας
Ο ΣΠΕΛ συνιστά ο καθορισμός του πλάνου λίπανσης της καλλιέργειας του σιταριού να βασίζεται στα αποτελέσματα της εδαφολογικής ανάλυσης και φυλλοδιαγνωστικής για την επίτευξη υψηλής ποιοτικής παραγωγής.
H ποσότητα και το είδος των θρεπτικών στοιχείων που απαιτείται να προστεθούν μέσω της λίπανσης σε μια καλλιέργεια καθορίζονται από την επιδιωκόμενη απόδοση σε συνδυασμό με την επιθυμητή ποιότητα και χρήση του παραγόμενου προϊόντος, καθώς και τις εδαφικές ιδιότητες και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή καλλιέργειας.
Ο βέλτιστος χρόνος εφαρμογής της Λίπανσης, ώστε τα θρεπτικά στοιχεία να είναι διαθέσιμα για να καλύψουν τις ανάγκες της καλλιέργειας σε όλα τα στάδια ανάπτυξής της, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα επιτυχίας της παραγωγικής διαδικασίας. Παράλληλα, η προσθήκη της κατάλληλης ποσότητας λιπάσματος και των απαραίτητων θρεπτικών στοιχείων τόσο στα αρχικά στάδια της καλλιέργειας όσο και κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής των φυτών, εξασφαλίζει αυξημένη παραγωγή ποιοτικών προϊόντων.
Ο προσδιορισμός των εδαφικών ιδιοτήτων και των διαθέσιμων θρεπτικών στοιχείων και η γνώσης της θρεπτικής κατάστασης των καλλιεργειών συνιστούν πολύτιμα εργαλεία για τον παραγωγό για να επιτευχθούν οι στόχοι του, δηλαδή μεγάλη παραγωγή και υψηλή ποιότητα. Για το λόγο αυτό συνίσταται πριν τη λίπανση να πραγματοποιείται εδαφολογική ανάλυση και όπου απαιτείται φυλλοδιαγνωστική ανάλυση, ώστε να προσδιορίζονται τα διαθέσιμα θρεπτικά στοιχεία και να προγραμματίζεται με ακρίβεια το σχέδιο ορθολογικής λίπανσης.
Ο ΣΠΕΛ επεξεργάζεται στοιχεία από διεθνείς έρευνες, αποτελέσματα από πολυετή πειράματα και βέλτιστες καλλιεργητικές πρακτικές και παρέχει συγκεκριμένες οδηγίες ανά καλλιέργεια για την εφαρμογή της ορθολογικής λίπανσης στη χώρα και το ρόλο των θρεπτικών στην παραγωγή προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΠΕΛ, στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική μείωση της χρήσης λιπασμάτων. Η συστηματική αυτή μείωση επιφέρει πλήθος αρνητικών επιπτώσεων τόσο στην παραγωγή όσο και στη γονιμότητα των εδαφών μας. Συγκεκριμένα, επηρεάζει τη μείωση της παραγωγής, υποβαθμίζει την ποιότητα των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων, με αποτέλεσμα τη μη επίτευξη του μέγιστου δυναμικού παραγωγής. Η ορθολογική λίπανση διασφαλίζει την υψηλή παραγωγικότητα των εδαφικών πόρων, την εξασφάλιση υψηλών και ποιοτικών αποδόσεων των καλλιεργειών και κατ’ επέκταση την παραγωγή προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας. Συνεπώς τα παραγόμενα αγροτικά προϊόντα με την ορθολογική λίπανση καθίστανται ανταγωνιστικά στην ευρωπαϊκή και στη διεθνή αγορά, αυξάνοντας σε σημαντικό βαθμό τις δυνατότητες εξαγωγών και ταυτόχρονα αποδίδοντας καλύτερη τιμή στον Έλληνα Παραγωγό, εξασφαλίζοντάς του ικανοποιητικό εισόδημα.
Βιβλιογραφία
Μπαξεβάνος Δ., 2011, Συνθήκες για την παραγωγή σκληρού σιταριού υψηλής ποιότητας Ινστιτούτο Σιτηρών. ΕΘΙΑΓΕ, 43, pp. 17-19.
Παπακώστα–Τασοπούλου Δ., 2008, Σιτηρά: Χειμερινά-Εαρινά. Εκδόσεις Σύγχρονη Παιδεία, Θεσσαλονίκη, pp 1-415.
Brill R., M. Gardne and G. McMullen, 2012, Comparison of grain yield and grain protein concentration of commercial wheat varieties, GRDC.
Bruulsema T. W., P. Heffer, R. M. Welch, I. Cakmak and K. Moran, 2012, Fertilizing Crops to Improve Human Health: A Scientific Review. IPNI- IFA, pp 1- 290.
Grains Research and Development Corporation, 2016, Wheat, Grownotes, Chapter 5 Nutrition and fertilizer, pp 117-154.
Benton, 1998, Journal Plant nutrition manual CRC Press LLC, Washington, USA.
Hirzel J. and P. Undurraga 2013, Nutritional Management of Cereals Cropped Under Irrigation Conditions, Chapter 5 from the Book Crop Production, pp 99-130.
Παπακώστα–Τασοπούλου Δ., 2008, Σιτηρά: Χειμερινά-Εαρινά. Εκδόσεις Σύγχρονη Παιδεία, Θεσσαλονίκη, pp 1-415.
Brill R., M. Gardne and G. McMullen, 2012, Comparison of grain yield and grain protein concentration of commercial wheat varieties, GRDC.
Bruulsema T. W., P. Heffer, R. M. Welch, I. Cakmak and K. Moran, 2012, Fertilizing Crops to Improve Human Health: A Scientific Review. IPNI- IFA, pp 1- 290.
Grains Research and Development Corporation, 2016, Wheat, Grownotes, Chapter 5 Nutrition and fertilizer, pp 117-154.
Benton, 1998, Journal Plant nutrition manual CRC Press LLC, Washington, USA.
Hirzel J. and P. Undurraga 2013, Nutritional Management of Cereals Cropped Under Irrigation Conditions, Chapter 5 from the Book Crop Production, pp 99-130.
ΣΠΕΛ
Δρ. Γιαννακοπούλου Φωτεινή, Γεν. Διευθύντρια ΣΠΕΛ
Συνεργάτες: Αγάπη- Γεωργία Κατσουλιέρη και η Σπυριδούλα Χαβαλίνα
Δρ. Γιαννακοπούλου Φωτεινή, Γεν. Διευθύντρια ΣΠΕΛ
Συνεργάτες: Αγάπη- Γεωργία Κατσουλιέρη και η Σπυριδούλα Χαβαλίνα