Η αειφορική διαχείριση των γεωργικών οικοσυστημάτων επιβάλλει την εφαρμογή Βέλτιστων Πρακτικών Διαχείρισης, με στόχο την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων σε ικανοποιητικές αποδόσεις και ταυτόχρονα την προστασία του περιβάλλοντος.
Η προσέγγιση που ακολουθείται σήμερα από τον κλάδο τον λιπασμάτων και προωθείται από το ΣΠΕΛ είναι με λιγότερα να παράγονται περισσότερα.
Στο πλαίσιο αυτό ο ΣΠΕΛ συνιστά στους παραγωγούς την ορθολογική χρήση των λιπασμάτων, η οποία πρέπει να στηρίζεται στις ακόλουθες αρχές:
• εκτίμηση της απαιτούμενης ποσότητας θρεπτικών στοιχείων για την κάλυψη του στόχου παραγωγής: ΠΟΣΟ,
• επιλογή του καλληλότερου για τις απαιτήσεις της καλλιέργειας λιπάσματος και τις ιδιότητες του εδάφους: ΠΟΙΟ,
• εφαρμογή των λιπασμάτων εκείνη την εποχή που παρατηρείται ο μεγαλύτερος ρυθμός αύξησης και ανάπτυξης, ώστε να καλύπτονται οι απαιτήσεις θρέψης της καλλιέργειας: ΠΟΤΕ,
• μέθοδο εφαρμογής στο έδαφος ώστε να βελτιστοποιείται η αξιοποίηση των θρεπτικών και να ελαχιστοποιούνται οι απώλειες: ΠΩΣ.
Συνεπώς είναι αναγκαία η εφαρμογή του Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής με την προώθηση των αρχών της ορθολογικής λίπανσης, που αποτυπώνονται με την εφαρμογή των «Tέσσερα Κ (4Κ)» : Κατάλληλη ποσότητα λιπάσματος, Κατάλληλος τύπος λιπάσματος, Κατάλληλος χρόνος εφαρμογής, Κατάλληλος τρόπος εφαρμογής.
Στο πλαίσιο αυτό ο ΣΠΕΛ συνιστά στους παραγωγούς την ορθολογική χρήση των λιπασμάτων, η οποία πρέπει να στηρίζεται στις ακόλουθες αρχές:
• εκτίμηση της απαιτούμενης ποσότητας θρεπτικών στοιχείων για την κάλυψη του στόχου παραγωγής: ΠΟΣΟ,
• επιλογή του καλληλότερου για τις απαιτήσεις της καλλιέργειας λιπάσματος και τις ιδιότητες του εδάφους: ΠΟΙΟ,
• εφαρμογή των λιπασμάτων εκείνη την εποχή που παρατηρείται ο μεγαλύτερος ρυθμός αύξησης και ανάπτυξης, ώστε να καλύπτονται οι απαιτήσεις θρέψης της καλλιέργειας: ΠΟΤΕ,
• μέθοδο εφαρμογής στο έδαφος ώστε να βελτιστοποιείται η αξιοποίηση των θρεπτικών και να ελαχιστοποιούνται οι απώλειες: ΠΩΣ.
Συνεπώς είναι αναγκαία η εφαρμογή του Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής με την προώθηση των αρχών της ορθολογικής λίπανσης, που αποτυπώνονται με την εφαρμογή των «Tέσσερα Κ (4Κ)» : Κατάλληλη ποσότητα λιπάσματος, Κατάλληλος τύπος λιπάσματος, Κατάλληλος χρόνος εφαρμογής, Κατάλληλος τρόπος εφαρμογής.
Επιλογή της Κατάλληλης ποσότητας λιπάσματος
Η εκτίμηση της απαιτούμενης ποσότητας θρεπτικών αναφέρεται στην ποσότητα των θρεπτικών που προσλαμβάνει η καλλιέργεια μέχρι το στάδιο της ωρίμανσης και θα απομακρυνθεί με τη συγκομιδή με βάση την αναμενόμενη απόδοση. Βασικό εργαλείο για την εκτίμηση των απαιτούμενων ποσοτήτων θρεπτικών είναι η ανάλυση του εδάφους για τις βασικές του ιδιότητες (π.χ. κοκκομετρική σύσταση, pH, οργανική ουσία κλπ). Η ανάλυση εδάφους πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε έτος για την εκτίμηση του αζώτου, ενώ για τα άλλα θρεπτικά σε χρονικά διαστήματα ανάλογα με τα επίπεδά τους. Για τις πολυετείς καλλιέργειες η ανάλυση φύλλων είναι πολύτιμο εργαλείο για τη λίπανση και χρησιμοποιείται συμπληρωματικά με την ανάλυση εδάφους. Εκτός από τις ιδιότητες του εδάφους για τον προσδιορισμό της κατάλληλης ποσότητας είναι αναγκαίο να λαμβάνονται υπόψη και άλλες παράμετροι όπως οι κλιματικές συνθήκες, οι καλλιεργητικές τεχνικές, η αναμενόμενη απόδοση, το είδος της καλλιέργειας, το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας κτ΄
Επιλογή του Κατάλληλου τύπου λιπάσματος
Η επιλογή του κατάλληλου λιπάσματος πρέπει να λαμβάνει υπόψη το κόστος ανά μονάδα θρεπτικού στο λίπασμα, τις τεχνολογικές εξελίξεις και την προστασία του περιβάλλοντος. Εκτός από τις ιδιότητες του εδάφους πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η αλληλεπίδραση μεταξύ των θρεπτικών, καθώς και ο τρόπος άρδευσης.
Επιλογή του Κατάλληλου χρόνου εφαρμογής
Ο χρόνος εφαρμογής των λιπασμάτων, ποσότητα και τύπος που επιλέχθηκαν με βάση όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, πρέπει να εναρμονίζεται με τις εποχικές απαιτήσεις της καλλιέργειας. Η αναγνώριση των σταδίων ανάπτυξης των φυτών με τις μεγαλύτερες απαιτήσεις σε θρεπτικά είναι ιδιαίτερα σημαντική για την εναρμόνιση της εφαρμογής των λιπασμάτων και των απαιτήσεων της καλλιέργειας.
Η επιλογή του κατάλληλου λιπάσματος πρέπει να λαμβάνει υπόψη το κόστος ανά μονάδα θρεπτικού στο λίπασμα, τις τεχνολογικές εξελίξεις και την προστασία του περιβάλλοντος. Εκτός από τις ιδιότητες του εδάφους πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η αλληλεπίδραση μεταξύ των θρεπτικών, καθώς και ο τρόπος άρδευσης.
Επιλογή του Κατάλληλου χρόνου εφαρμογής
Ο χρόνος εφαρμογής των λιπασμάτων, ποσότητα και τύπος που επιλέχθηκαν με βάση όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, πρέπει να εναρμονίζεται με τις εποχικές απαιτήσεις της καλλιέργειας. Η αναγνώριση των σταδίων ανάπτυξης των φυτών με τις μεγαλύτερες απαιτήσεις σε θρεπτικά είναι ιδιαίτερα σημαντική για την εναρμόνιση της εφαρμογής των λιπασμάτων και των απαιτήσεων της καλλιέργειας.
Επιλογή του κατάλληλου τρόπου εφαρμογής
Η τοποθέτηση του λιπάσματος πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα χαρακτηριστικά του ριζικού συστήματος της καλλιέργειας: επιφανειακό, βαθύριζο, θυσανώδες ή πασαλώδες ριζικό σύστημα όπως και την ανάπτυξή του. Δύο είναι οι βασικές μέθοδοι εφαρμογής των λιπασμάτων στο έδαφος ή διασπορά σε όλη την επιφάνεια και στη συνέχεια ενσωμάτωση και η εφαρμογή σε λωρίδες, είτε επιφανειακά ή υποεπιφανειακά σε κάποιο βάθος. Πολλές φορές οι δύο μέθοδοι εφαρμογής συνδυάζονται στη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά για τα μικροθρεπτικά, η λίπανση από το έδαφος δεν μπορεί να καλύψει τις απαιτήσεις των καλλιεργειών λόγω της ισχυρής δέσμευσής τους από συστατικά του εδάφους, όπως η οργανική ουσία, οπότε στην περίπτωση αυτή η διαφυλλική λίπανση είναι η ενδεδειγμένη λύση.
Η τοποθέτηση του λιπάσματος πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα χαρακτηριστικά του ριζικού συστήματος της καλλιέργειας: επιφανειακό, βαθύριζο, θυσανώδες ή πασαλώδες ριζικό σύστημα όπως και την ανάπτυξή του. Δύο είναι οι βασικές μέθοδοι εφαρμογής των λιπασμάτων στο έδαφος ή διασπορά σε όλη την επιφάνεια και στη συνέχεια ενσωμάτωση και η εφαρμογή σε λωρίδες, είτε επιφανειακά ή υποεπιφανειακά σε κάποιο βάθος. Πολλές φορές οι δύο μέθοδοι εφαρμογής συνδυάζονται στη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά για τα μικροθρεπτικά, η λίπανση από το έδαφος δεν μπορεί να καλύψει τις απαιτήσεις των καλλιεργειών λόγω της ισχυρής δέσμευσής τους από συστατικά του εδάφους, όπως η οργανική ουσία, οπότε στην περίπτωση αυτή η διαφυλλική λίπανση είναι η ενδεδειγμένη λύση.
Είναι προφανές ότι η απάντηση στο ΠΟΣΟ, ΠΟΙΟ, ΠΟΤΕ και ΠΩΣ δεν τόσο απλή όσο οι λέξεις υποδηλώνουν. Οι εταιρείες μέλη του ΣΠΕΛ παρέχουν στον παραγωγό εξειδικευμένα προϊόντα συνδεδεμένα με τις ανάγκες θρέψης του φυτού, τα οποία ενσωματώνουν καινοτόμες τεχνολογίες και εστιάζουν στις ανάγκες και τη φυσιολογία του φυτού, καθώς και στην προστασία των εδαφο-υδατικών πόρων, έχοντας συγκεκριμένες λύσεις για κάθε καλλιέργεια. Αντίστοιχα ο ΣΠΕΛ επεξεργάζεται στοιχεία από διεθνείς έρευνες, αποτελέσματα από πολυετή πειράματα και βέλτιστες καλλιεργητικές πρακτικές και δημοσιεύει πρακτικούς οδηγούς λίπανσης με συγκεκριμένες οδηγίες ανά καλλιέργεια για την εφαρμογή της ορθολογικής λίπανσης στη χώρα.
Ωστόσο στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΠΕΛ, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σημαντική μείωση της κατανάλωσης λιπασμάτων, γεγονός που έχει σημαντική επίδραση τόσο στην παραγωγή και ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων, όσο και στη γονιμότητα των εδαφών. Η υιοθέτηση των αρχών της ορθολογικής λίπανσης, δηλαδή τα «Τέσσερα Κ» είναι αναγκαία για την αύξηση της αποδοτικότητας των λιπασμάτων, την εξασφάλιση της ποιότητας και της ποσότητας της παραγωγής και συνεπώς την αύξηση του ανταγωνιστικότητας και του εισοδήματος του Έλληνα παραγωγού.
ΣΠΕΛ
Δρ. Γιαννακοπούλου - Γεν. Διευθύντρια ΣΠΕΛ
Δρ. Γιαννακοπούλου - Γεν. Διευθύντρια ΣΠΕΛ